INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Adam Styka      Frag. "Portretu Adama Styki" namalowanego przez Jana Stykę w 1910 r.
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Styka Adam (1890–1959), malarz.

Ur. 7 IV w Kielcach, był synem Jana (zob.) i Lucyny z domu Olgiatti, młodszym bratem Tadeusza (zob.).

S. ukończył szkołę powszechną we Lwowie, a następnie jezuickie gimnazjum w Chyrowie. Zgodnie z wolą ojca rozpoczął studia matematyczne i inżynieryjne we Froyennes w Belgii, przerwał je jednak po kursach przygotowawczych w École Centrale w Paryżu i przeniósł się do paryskiej École des Beaux-Arts, w której studiował w l. 1908–12 u Fernanda Cormona, malarza scen biblijnych i prehistorycznych. Zadebiutował w r. 1911, wystawiając piętnaście obrazów na wspólnym pokazie z ojcem i bratem w rodzinnej posiadłości w Garches koło Paryża oraz eksponując jedną pracę na paryskim Salonie. Temat wczesnego obrazu S-i (Dziady polskie), nawiązujący do historyczno-rodzajowego malarstwa jego ojca, stanowił wyjątek. S. odbył podróż do Algierii i Tunezji i odtąd malował niemal wyłącznie orientalne sceny rodzajowe w pełnym słońcu. Z racji tematyki swych prac zyskał z czasem przydomek «Africanus». Obrazy wystawiał przede wszystkim na paryskich Salonach; były to m.in. Partia domina (1912), Przejście karawany przez rzekę (1913), Ulica w Biskrze (1914). W r. 1914 eksponował kilkakrotnie, także poza Salonem, dwadzieścia prac na wspólnej wystawie trzech Styków w Galerie de la Boëtie w Paryżu, kilkanaście obrazów na wystawie malarstwa o tematyce orientalnej w Palais des Beaux-Arts tamże oraz (ponownie z ojcem i bratem) na wystawie w Monte Carlo.

Algierskie i tunezyjskie obrazy S-i zyskały uznanie gubernatora generalnego Algierii J. E. Luteaud, który został protektorem malarza; m.in. pomógł mu uzyskać subwencję rządu francuskiego. S. towarzyszył gubernatorowi w jego misji mediacyjnej w górach Aure w r. 1916, a dzięki subwencji odbywał w latach wojennych dalsze podróże i plenery w Afryce Północnej. W czasie pierwszej wojny światowej wstąpił we Francji do Legii Cudzoziemskiej. Uczestniczył (zapewne w r. 1917) w bitwie pod Verdun, po której został odznaczony; w tym czasie otrzymał obywatelstwo francuskie, a następnie wstąpił do utworzonej we Francji armii polskiej i uzyskał stopień oficerski. Wraz z ojcem uczestniczył w wystawie artystów polskich, urządzonej w r. 1918 w pałacu Mikołaja Potockiego w Paryżu, na rzecz polskich inwalidów wojennych we Francji. W r. 1921 zamieszkał z żoną w Paryżu przy pl. Pigalle 5. Odtąd corocznie wyjeżdżał na plenery w Afryce Północnej. W r. 1922 odbył podróż z Tunezji do Egiptu, zwiedził Kair, Luksor i Teby, gdzie duże wrażenie wywarł na nim odkryty t.r. grobowiec Tutanchamona. Wystawa S-i w TZSP w kwietniu t.r. cieszyła się wielką popularnością, jednak została bardzo źle oceniona przez część krytyków: «Twórczość p. Styki jest koroną łatwych efektów [....] nawet słońce podzwrotnikowe nie olśniewa na tyle, żeby nie widzieć w tych beduinach i piaskach pomarańczowych niedbałości i blagi malarskiej, pośpiechu „kiczowej” roboty, przypadkowych kształtów» (J. Orynżyna, „Południe” 1922 nr 3). Natomiast Société des Artistes Français t.r. wyróżniło S-ę zaszczytną wzmianką na Salonie. S. uczestniczył w wielu wystawach w l. dwudziestych i trzydziestych w Europie (Paryż: Galerie Gérard, 1920, Galerie de l’Elysée, 1920, Galerie Georges Petit, 1922, 1925; Bruksela: Galerie du Studio, 1928, 1933; Londyn: Arthur Tooth Galleries, 1928) i Ameryce Północnej (Nowy Jork: The John Levy Galleries, 1936; Montreal: Eaton Galleries, 1937). Sukces odniosły też ekspozycje jego obrazów w Argentynie (Buenos Aires, 1932, 1938; Rosario, 1932). Również w Polsce uczestniczył S. wielokrotnie w wystawach zbiorowych i eksponował indywidualnie: w Warszawie w TZSP (1923, 1934 i 1936 wspólnie z bratem) oraz Salonie Czesława Garlińskiego (1933), a także w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi (1926, 1930/1); „Okrężną wystawę” trzech Styków pokazano także w l. 1930–1 w Katowicach, Krakowie, Lwowie i Poznaniu.

Realistycznie dosadne malarstwo S-i, w którym, jak pisali recenzenci, «nie eksperymentował niczym», pociągające egzotyką i erotyzmem półnagich orientalnych tancerek i par zalotników, wielokrotnie stosowanym kontrastem wieku ukazywanych postaci i niewyszukaną barwnością, znajdowało licznych nabywców, choć środowiska artystyczne traktowały je z dystansem (przychylny S-ce malarz i krytyk sztuki Władysław Wankie stwierdzał, że «kobiety stosunkowo mało przedstawiają duchowego pierwiastku»). Mimo tych opinii działalność artystyczna S-i została uhonorowana dyplomami Société des Amis des Arts de la Ville de Versailles (1932) oraz warszawskiego TZSP (na Salonie Jubileuszowym w r. 1935, za całą twórczość). Podobnie jak ojciec ilustrował S. książki. Były to zgodne z jego malarską specjalnością „Les Perles éparpillées” Whacy’ego Butrusa Ghali (Paris 1921), „Azyadé” Pierre’a Loti oraz „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza.

Od r. 1932 mieszkał S. z rodziną w Warszawie przy ul. Chłodnej 36, wynajął też w Konstancinie willę «Urocza» i urządził w niej pracownię. Wiosną 1939 odbyła się w Zachęcie wystawa jego prac. Okres okupacji niemieckiej spędził w stolicy; w r. 1944 stracił syna, Juliusza, rozstrzelanego w pierwszych dniach powstania warszawskiego. Przeżycia wojenne zmieniły zainteresowania artystyczne S-i, który zaczął malować obrazy religijne i kontynuował tę tematykę po wojnie. Dzięki protekcji ambasadora Francji w Warszawie, w r. 1946 wraz z żoną wyjechał do Paryża, skąd w r. 1948 wyemigrowali do USA. Wsparciem dla artysty był w tym czasie mieszkający w Nowym Jorku brat Tadeusz. Oczekując na pozwolenie stałego pobytu w USA, S. jeszcze t.r., w poszukiwaniu swych ulubionych tematów rodzajowo-egzotycznych, udał się w podróż do Meksyku. Dowiedziawszy się, że H. Eaton, założyciel Forest Lawn Memorial Park w Glendale koło Los Angeles, zakupił panoramę „Golgota” Jana Styki i zamierza ją wystawić, S. zaproponował mu w r. 1950 renowację i częściową rekonstrukcję płótna, które już w r. 1933 było silnie uszkodzone; pracę ukończył wiosną 1951. Rok później uzyskał pozwolenie stałego pobytu w USA. S. był członkiem Société des Artistes Français w Paryżu oraz grupy Fifty American Artists i Tow. Artystyczno-Literackiego w Nowym Jorku.

W powojennej twórczości S-i nadal ważne miejsce zajmowały sceny rodzajowe w plenerze, lecz zmienili się zarówno ich bohaterowie, jak pejzaż. W pełnych dynamiki wyobrażeniach popisów kowbojów, a także w pozbawionych sztafażu krajobrazach, które malował w Meksyku i południowo-zachodnich stanach USA (zwłaszcza w Arizonie), widoczna jest fascynacja miejscowym pejzażem i roślinnością. Powstające wówczas liczne obrazy religijne, często idylliczne sceny z życia Chrystusa, Marii i świętych, bliskie były płótnom tego rodzaju malowanym przez ojca S-i, Jana. Natomiast obrazem o innym charakterze było Rozstrzelanie nazaretanek w Nowogródku w roku 1943. S. zmarł 23 IX 1959 w swym połączonym z atelier apartamencie przy 36 Central Park South na nowojorskim Manhattanie. Pochowano go w alei zasłużonych na cmentarzu w Doylestown w stanie Pensylwania.

W zawartym w kwietniu 1921 małżeństwie z Wandą z Engemannów, córką Edmunda i Julii Mac Leod, właścicieli browarów w Szydłowcu miał S. synów: Andrzeja (1922–2007), chemika, współautora książki o rodzinie Styków, i Juliusza (1923–1944).

Prace S-i znajdują się przede wszystkim w zbiorach prywatnych we Francji, Anglii, USA i Argentynie, a także w kościołach polskich w Konstancinie-Jeziornej i Małkini (patronalny obraz Chrystus Król Pokoju z kościoła pod takim wezwaniem w Warszawie uległ zniszczeniu w r. 2007) oraz amerykańskich (Nowy Jork, Doylestown). Największa, licząca 23 obrazy kolekcja podarowana przez rodzinę S-ów, znajduje się w muzeum przy klasztorze Paulinów w Doylestown.

 

Portret w mundurze Hallerczyka, ok. r. 1917, przez Tadeusza Stykę, w posiadaniu rodziny; – Bénézit, Dictionnaire (1966); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Pol. Bibliogr. Sztuki; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler (m. Wallis-Walfisz); Vollmer, Künstler Lexikon; – Exposition des oeuvres de Tadè Styka et Adam Styka. Galerie Georges Petit, Paris 1925; Okrężna wystawa 1930/1931. Jan Styka, Tadé Styka, Adam Styka, Ł. 1930; Przewodnik po wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych nr 110, W. 1936; Wystawa prac Jana, Tadeusza i Adama Styków, W. 1926; Wystawa zbiorowa śp. Jana Styki oraz synów Adama i Tadeusza i R. Radwańskiego, Ł. 1926; – Bunikiewicz W., Słońce i liście, „Świat” 1933 nr 8 s. 17; tenże, Wystawa A. Styki, „Kur. Warsz.” 1939 nr 85 s. 18; Czapliński C., The Styka Family Saga / Saga rodu Styków, New York 1988; Frycz K., Gawęda o Stykach, „Świat” 1926 nr 9; Kasterska M., Artyści polscy w Paryżu, „Świat” 1922 nr 29, 45; Merlot C., L’art polonais à Paris. L’exposition des oeuvres de M. Adam Styka, „Pologne” 1920 nr 21 s. 1318–22; Morawski I., Czarowna moc prawdziwej sztuki, „Nowy Dzien.” (Nowy Jork) 1957 nr z 23 XI; Nałęcz-Dobrowolski M., Malarz słońca, „Tyg. Ilustr.” 1923 nr 25 s. 399; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Styka M., Styka A., Styka. The Art and Family Memories, [b.m.w.] 2005 (też w jęz. pol., liczne fot.); Wankie W., A. Styki „Ze Wschodu”, „Świat” 1922 nr 14; Witwicki W., O pewnej psychologii sukcesu. W związku z artykułem Boya o wystawie Styków, W. 1930; – „Kur. Warsz.” 1914 nr 13, 51, 152; „Kwadrat” 1938 nr 1; „Libre Parole” 1920 nr z 2 VI; „Polonia” 1914 nr 12; „Sztuki Piękne” R. 2: 1925/6 s. 282–5, R. 7: 1931 s. 62–4, R. 8: 1932 s. 313–14; „Świat” 1923 nr 25.

Ewa Houszka

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Tadeusz (Tadé) Styka

1889-04-12 - 1954-09-11 malarz
 

Jan Styka

1858-04-08 - 1925-04-28 malarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Świderski

1916-01-14 - 1988-10-18
aktor teatralny
 

Tadeusz Kantor

1915-04-06 - 1990-12-08
reżyser teatralny
 

Antoni Wiwulski

1877-02-20 - 1919-01-10
architekt
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Lubomirski

1869-07-16 - 1930-12-15
książę
 

Zygmunt Szatkowski

1896-07-31 - 1976-11-04
major dyplomowany WP
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.